ΠΛΟΙΟ ΤΗΣ ΒΥΒΛΟΥ 1: ΕΝΑ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΟΥ 25ΟΥ ΑΙΩΝΑ ΠΧ
Ξεκινάω λοιπόν, για πρώτη φορά, μια απόπειρα να καταγράψω μια κατασκευή από τη αρχή της έρευνας. Πρώτα απ’ όλα, λίγα ιστορικά στοιχεία και λίγα λόγια για την βασική ιδέα και τις πηγές.
Ο Σεφρής (Sahure) ήταν ο δεύτερος Φαραώ της 5ης Δυναστείας κατά το Παλαιό Βασίλειο της αρχαίας Αιγύπτου. Η βασιλεία του κράτησε λίγο παραπάνω από 13 χρόνια κατά τον 25ο αιώνα π.Χ. αν και οι πηγές διαφωνούν για τις ακριβείς χρονολογίες.
Αναγνωρίζεται συχνά σαν ο ιδρυτής του αιγυπτιακού ναυτικού, αφού οι αποστολές του στην Βύβλο και την Γη του Πουντ θα απαιτούσαν ποντοπόρα πλοία, μεγαλύτερα και πιο ανθεκτικά από τα πλευστά που ήδη χρησιμοποιούνταν στα ήρεμα νερά του Νείλου. Η πυραμίδα του είναι μάλιστα διακοσμημένη με τέτοια ποντοπόρα πλοία, αν και έχουν πλέον βρεθεί αντίστοιχες απεικονίσεις σε παλαιότερους τάφους. Είναι επίσης γνωστό πως η Αίγυπτος είχε θαλάσσια λιμάνια αρκετά χρόνια πριν τον Σεφρή, τουλάχιστον από την εποχή του Χέοπα.
Η διαφορά είναι πως τα ανάγλυφα των πλοίων από το ταφικό σύμπλεγμα του Σεφρή είναι εξαιρετικής λεπτομέρειας και απεικονίζουν ενδιαφέροντα κατασκευαστικά στοιχεία, χαρακτηριστικά της αιγυπτιακής ναυπηγικής τεχνολογίας, κάτι που τα κάνει ιδανικά μοντελιστικά θέματα. Οι απεικονίσεις μοιάζουν να έχουν αρκετά προσεγμένες αναλογίες και είναι αρκετά λεπτομερείς για να επιτρέψουν μια ανακατασκευή ενός από τα πλοία υπό κλίμακα.
Αιγυπτιακά κείμενα της εποχής αποκαλούν τα πλοία αυτά "πλοία της Βύβλου", εννοώντας προφανώς πλοία που χρησιμοποιούνταν στο εμπόριο με την Βύβλο. Δεδομένου πως η Βύβλος, στην σημερινή Ιορδανία, αποτελούσε ένα σημαντικό υπερπόντιο ταξίδι για το Αιγυτπιακό εμπόριο, αφού από εκεί προμηθεύονταν ξύλο κέδρου, ο όρος προφανώς χρησιμοποιούνταν για να ξεχωρίζει τα ποντοπόρα πλοία, από αυτά που χρησιμοποιούνταν μόνο στα ήρεμα νερά του Νείλου.
Η βασική έλλειψη των εικόνων, όπως είναι αναμενόμενο από μονοδιάστατες απεικονίσεις, είναι η τεχνική χτισίματος του σκάφους και των ξυλουργικών τεχνικών (σχήμα σανίδων, τεχνικές πρόσδεσης κλπ.) Ευτυχώς το κενό έρχεται να γεμίσει κατά κάποιο τρόπο μια άλλη αρχαιολογική ανακάλυψη. Ένα πραγματικό ξύλινο πλοίο βρέθηκε θαμμένο κοντά στην πυραμίδα του Χέοπα. Το Ηλιακό πλοίο του Χέοπα τοποθετήθηκε εκί για να μεταφέρει το νεκρο Φαραώ στον επόμενο κόσμο. Το πλοίο αυτό θάφτηκε ολόκληρο και το ξύλο του άντεξε στο χρόνο εκτίθεται μάλιστα σήμερα στο Κάιρο. Ευτυχώς έχουν επίσης καταγραφεί εκτενώς οι κατασκευαστικές του λεπτομέρειες.
Αν και ο ρόλος του συγκεκριμμένου πλοίου είναι τελετουργικός, η κατασκευή του είναι προσεκτική και στιβαρή, που σημαίνει πως θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί ως κανονικό πλοίο πριν την ταφή του Φαραώ (αν και κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχθεί). Σίγουρα πάντως δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση ένα μη λειτουργικό ‘ομοίωμα’ πλοίου.
Το πλοίο του Χέοπα έχει βέβαια σημαντικές διαφορές από το πλοίο που προσπαθώ να φτιάξω:
Μπορεί ωστόσο να δώσει σημαντικές πληροφορίες για τις ναυπηγικές τεχνικές της εποχής, όπως θα περιγράψω σιγά σιγά στις επόμενες αναρτήσεις.
Η έρευνα για την σχεδίαση και κατασκευή του πλοίου από το ταφικό σύμπλεγμα του Σεφρή θα βασιστεί στις παρακάτω πηγές:
- Landström, Björn. Ships of the Pharaohs: 4000 Years of Egytpian Shipbuilding. Doubleday, 1970.
- Wachsmann, Shelley, and George F. Bass. Seagoing ships & seamanship In the Bronze Age Levant. College Station: Texas A & M University Press, 2009.
- Mark, Samuel. (2009). The Construction of the Khufu I Vessel (c.2566 BC): a Re‐Evaluation. International Journal of Nautical Archaeology. 38. 133 - 152. 10.1111/j.1095-9270.2008.00212.x.
- Mark, Samuel. (2013). Graphical Reconstruction and Comparison of Royal Boat Iconography from the Causeway of the Egyptian King Sahure (c.2487–2475 BC). International Journal of Nautical Archaeology. 42. 10.1111/1095-9270.12015.
- Veldmeijer, André J.; Zazzaro, Chiara; Clapham, Alan J.; Cartwright, Caroline R.; Hagen, Fredrik (2008). The "Rope Cave" at Mersa/Wadi Gawasis. Journal of the American Research Center in Egypt. American Research Center in Egypt. 44: 9–39.
- Faulkner, R. O. (1941). Egyptian Seagoing Ships. The Journal of Egyptian Archaeology. 26: 3–9.
Ο Σεφρής (Sahure) ήταν ο δεύτερος Φαραώ της 5ης Δυναστείας κατά το Παλαιό Βασίλειο της αρχαίας Αιγύπτου. Η βασιλεία του κράτησε λίγο παραπάνω από 13 χρόνια κατά τον 25ο αιώνα π.Χ. αν και οι πηγές διαφωνούν για τις ακριβείς χρονολογίες.
Αναγνωρίζεται συχνά σαν ο ιδρυτής του αιγυπτιακού ναυτικού, αφού οι αποστολές του στην Βύβλο και την Γη του Πουντ θα απαιτούσαν ποντοπόρα πλοία, μεγαλύτερα και πιο ανθεκτικά από τα πλευστά που ήδη χρησιμοποιούνταν στα ήρεμα νερά του Νείλου. Η πυραμίδα του είναι μάλιστα διακοσμημένη με τέτοια ποντοπόρα πλοία, αν και έχουν πλέον βρεθεί αντίστοιχες απεικονίσεις σε παλαιότερους τάφους. Είναι επίσης γνωστό πως η Αίγυπτος είχε θαλάσσια λιμάνια αρκετά χρόνια πριν τον Σεφρή, τουλάχιστον από την εποχή του Χέοπα.
Αιγυπτιακά κείμενα της εποχής αποκαλούν τα πλοία αυτά "πλοία της Βύβλου", εννοώντας προφανώς πλοία που χρησιμοποιούνταν στο εμπόριο με την Βύβλο. Δεδομένου πως η Βύβλος, στην σημερινή Ιορδανία, αποτελούσε ένα σημαντικό υπερπόντιο ταξίδι για το Αιγυτπιακό εμπόριο, αφού από εκεί προμηθεύονταν ξύλο κέδρου, ο όρος προφανώς χρησιμοποιούνταν για να ξεχωρίζει τα ποντοπόρα πλοία, από αυτά που χρησιμοποιούνταν μόνο στα ήρεμα νερά του Νείλου.
 |
| Το Ηλιακό πλοίο του Χέοπα |
Αν και ο ρόλος του συγκεκριμμένου πλοίου είναι τελετουργικός, η κατασκευή του είναι προσεκτική και στιβαρή, που σημαίνει πως θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί ως κανονικό πλοίο πριν την ταφή του Φαραώ (αν και κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχθεί). Σίγουρα πάντως δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση ένα μη λειτουργικό ‘ομοίωμα’ πλοίου.
Το πλοίο του Χέοπα έχει βέβαια σημαντικές διαφορές από το πλοίο που προσπαθώ να φτιάξω:
- Είναι κάπως παλαιότερο, καθώς ο Χέοπας ανήκει στην 4η Δυναστεία και τον 26ο αιώνα.
- Είναι ένα πλοίο σχεδιασμένο για το Νείλο και όχι για ανοιχτή θάλασσα.
- Δεν έχει ιστιοφορία.
Μπορεί ωστόσο να δώσει σημαντικές πληροφορίες για τις ναυπηγικές τεχνικές της εποχής, όπως θα περιγράψω σιγά σιγά στις επόμενες αναρτήσεις.
Η έρευνα για την σχεδίαση και κατασκευή του πλοίου από το ταφικό σύμπλεγμα του Σεφρή θα βασιστεί στις παρακάτω πηγές:
- Landström, Björn. Ships of the Pharaohs: 4000 Years of Egytpian Shipbuilding. Doubleday, 1970.
- Wachsmann, Shelley, and George F. Bass. Seagoing ships & seamanship In the Bronze Age Levant. College Station: Texas A & M University Press, 2009.
- Mark, Samuel. (2009). The Construction of the Khufu I Vessel (c.2566 BC): a Re‐Evaluation. International Journal of Nautical Archaeology. 38. 133 - 152. 10.1111/j.1095-9270.2008.00212.x.
- Mark, Samuel. (2013). Graphical Reconstruction and Comparison of Royal Boat Iconography from the Causeway of the Egyptian King Sahure (c.2487–2475 BC). International Journal of Nautical Archaeology. 42. 10.1111/1095-9270.12015.
- Veldmeijer, André J.; Zazzaro, Chiara; Clapham, Alan J.; Cartwright, Caroline R.; Hagen, Fredrik (2008). The "Rope Cave" at Mersa/Wadi Gawasis. Journal of the American Research Center in Egypt. American Research Center in Egypt. 44: 9–39.
- Faulkner, R. O. (1941). Egyptian Seagoing Ships. The Journal of Egyptian Archaeology. 26: 3–9.
Comments
Post a Comment